Korleis nynorske

Dette er ei kort tekst om korleis lett fjerne nokon lette skrivefeil som er lette å oversjå når ein skriv nynorsk. Den innhald ikkje informasjons om ordbøying og ting som ein ikkje normalt tenkje på når ein skriv. For ei betre (og lengre) side om nynorsk grammatikk sjekk ut språkrådet http://offentlegrom.sprakradet.no/staten/minigrammatikk

Ordval

Setningane vi skriv på nynorsk er ofte litt annleis enn det vi skriv på bokmål. På bokmål brukar vi ofte ein abstrakt og substantivrik ordlegging som gjer setningane vanskelege og lange. Når ein skriv nynorsk er det normalt å skrivi konkret og talemålsnært (sånn som ein snakkar).

Ordtips

Når ein skriv nynorsk i Word er det ikkje alle orda som får ein rød strek. Dette gjer at du ikkje alltid ser at du har skrivi noko som er feil. Under er ein kort liste med ord du burde sjekke teksten for som Word ikkje seier er feil. Du kan bruke søkefunksjonen i Word (Ctrl + B) for å gå fort gjennom dei. 

Pass på at nokon gangar meiner du å skrive orda til venstre i tabellen. Nokon få gangar kan du meiner å skrive "man" (lange, stride hår langs oversida av halsen på ein hest) og ikkje "ein". 

Man	Ein
Mye	Mykje
Mens	Medan
De	Dei
Ble	Blei
Nå	No
Hun	Ho
Noen	Nokon
Bare	Berre
Samt	Og
Se	Sjå
Begrep	Omgrep
Brudd	Bot

På nynorsk er det nokon stavingar som vi unngår å ha i starten eller slutten av eit ord. Om du finner disse stavelsene når du går gjennom dokumentet er det smart å slå dei opp i ordboka. Under er lista med stavelsene ord ikkje normalt skal starte eller slutte med.

• -het
• -else
• -lig *blir generelt "-leg"
• -s *s-genitiv brukas ikkje normalt på nynorsk
• an-
• be-
• hv- *blir generelt "kv-"

S-Genitiv

S-genitiv kan bli brukt i nokon tilfelle på nynorsk. Det brukast ved:

• Særnamn (Norges Bank, Mikaels datamaskin)
• Samnamn i ubunden form (lang dags ferd mot natt)
• I uttrykk med tid og mål (eit års forbruk, to kilometers skuleveg)
• Namn på offentlege institusjonar (hankjønns- og inkjekjønnsord bunden form eintal) (Statsministerens do, Forsvarets forskingsinstitutt)  

I staden for s-genitiv er det nokon teknikkar ein kan bruka for å skrivi om setninga:

• Proposisjonar (bygdas folk -> folket i bygda)
• Samansette ord (bygdas folk -> bydefolket)
• Sin, si, sitt, sine (naboens hytte -> naboen si hytta)
• Leddsetningar (en skisse som viser etatens oppbygging -> ei skisse som viser korleis etaten er oppbygd)

Du kan les fleire eksemplar på http://www.sprakradet.no/sprakhjelp/Skriverad/Nynorskhjelp/S-genitiv/ 

Teknikkar for å sjå over

Når du les over teksten er det lett å bli blind på sin egen tekst. Dette gjer at du ikkje finner feil du elles ville ha funnet. I lista under er nokon teknikkar som kan hjelpe mot dette. 

• Min favoritt: Skriv ut teksten og les over på papir
• Endre font, størrelse og eller farge på teksten før du leser over
• Starte på siste ord og jobb deg oppove
• Ta ein pause før du les over (5 min±)
• Få ei anna til å lese over (ikkje alltid aktuelt) 

Nyttige sider

Språkrådet har ei lang minigrammatikk som innehald det viktigaste om nynorsk grammatikk:
http://offentlegrom.sprakradet.no/staten/minigrammatikk

Ordbok Pluss har eit liknande samandrag berre litt kortare:

https://www.ordnett.no/spr%C3%A5kverkt%C3%B8y/minigrammatikker.nynorsk

Wikipedia har ein liste over alternative erstatningsord for nynorsk:
https://nn.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Gode_nynorskord

Udir (lexin) har ein bokmål til nynorsk omsetjar:
http://lexin.udir.no/?mode=main-page&sub-mode=search&dict=nbo-nny-maxi&ui-lang=nbo

Uio (nob-ordbok) har ei nynorskordbok som visar bøyingar oversiktleg:
http://www.nob-ordbok.uio.no/perl/ordbok.cgi?OPP=+&ant_bokmaal=5&ant_nynorsk=5&nynorsk=+&ordbok=nynorsk

Amalie har en presentasjon med «åtte reglar for god nynorsk»:
https://afk.itslearning.com/ContentArea/ContentArea.aspx?LocationID=207450&LocationType=1